- Diyette doymuş ve doymamış yağ içeriği:
Doymamış (sıvı bitkisel) yağlar elzem oldukları için alınmaları gereklidir. Bu açıdan azda
olsa, erişkin kişinin gıdasında bulunmalıdır. Doymuş yağlar tamemen yasaklanırken,
bugün daha gerçekci yaklaşımla kısıtlanmaktadır. Ancak sıvı yağların diyetteki oranı,
doymuşlara göre fazla olmalıdır. Tüm bitkisel sıvı yağlar kolesterolsüzdür. Tereyağlarda ise
kolesterol vardır. Sıvı yağlardan yapılan margarinlerde, hidrojenle sıvı yağlar doymuş hale
getirildiğı için kolesterol yoktur. Ancak margarinler tadsız olduğu için, içine süt
konulmaktadır. Bu durumda kolesterol kapsamaktadırlar.
- Diyetin toplam karbonhidrat ve şeker içeriği:
Özellikle şeker alımı kalori gereksinimi karşılamak içindir. Enerji gereksinimi olmayan bir
kişiye gıdasında gereğinden fazla karbonhidrat verilmesi, vücudun yağ sentezini arttırmaya
yarayacaktır. Bu nedenle kısıtlama, gerçek anlamda gıda içinde karbonhidratın
dengelenmesi demektir.
- Alkol alımı:
Alkol enerji vermektedir. Ancak yakılması için ilk planda enerji gerektirmekte ve hücrelerde
toksik sorunlara yol açmaktadır. Az miktarda alındığında fazla sorunlara yol açmadığı
şeklinde görülmekte ise de, iki hafta içinde alkolün karaciğere yaptığı hasar, 3 ay süre ile
giderilemediği saptanmıştır. Ülkemizde yüksek alkollü rakının tüketiminin ilk planda olması,
sorunun ağırlığını göstermektedir.
- Enerji dengesizliği ve şişmanlık:
Dengeli ve vücudun gereksinime uyan miktarda gıda alınmadığı durumunda, fazla alınan
yemek, daha sonra enerji gereksiniminde kullanılmak üzere yağ dokusu olarak depo
edilecektir. Sonuçta şişmanlık kaçınılmaz olmaktadır.
- Posalı diyet:
Barsakların normal olarak işlevlerini yapabilmesi için posaya gereksinimleri vardır. Bu
açıdan posalı gıda alınması gereklidir. Posalı gıdalar doyma hissini sağladıklarından,
perhiz uygulamalarında önemli yer tutmaktadırlar.
Yukarıda sayılan etmenlerle ortaya çıkan arterio-sklerotik hastalıklarda diyet tedavisi
uygulanmalıdır.
Diyetteki kolesterol ve doymuş yağlar azaltılmalı, diyetin enerjisi hastanın gereksinimine
göre ayarlanmalıdır.
Şişmansa zayıflatılmalıdır.
Kan lipitlerini normal düzeye düşürmek ve bu düzeyde kalmasını sağlamak gerekir.
Kolesterol içeren besinler; organ etleri, yumurta sarısı, kabuklu deniz ürünleri, tereyağ, süt
ve ürünleri, etler besinden azaltılmalıdır.
Doymuş yağlar; et, yumurta, süt ve türevlerinde bulunurlar. Margarin, tereyağ, sade yağ, iç
yağ doymuş yağlar azaltılmalıdır.
Bitkisel sıvı yağlar doymamış yağlardır. Diyette çoğunlukla bitkisel sıvı yağlar yer almalıdır.
Çok az margarin veya sade yağ kullanılabilir.
Yiyecekler yağda kızartılmamalıdır.
Haftada bir gün tam yumurta yenebilir. Beyazı serbesttir.
Şişman değilse kalori kısıtlaması yapılmaz.
Etlerden kümes hayvanları derileri ile birlikte yenilmez. Tavuğun beyaz etleri tercih
edilmelidir. Kolesterolü daha düşüktür.
Yumurta sarısı konmuş yiyecekler (kek, pasta gibi) az yenilmelidir.
Şeker, şekerleme, çikolata, meşrubat gereksiz kalori almaktır. Bunlar yerine sebze,
meyveler, ekmek ve tahıllar yer almalıdır.
Yüksek posalı gıdalar önerilmelidir.
Tansiyon yüksekliği varsa tuz azaltılır. Günde 2.5 gram veya 40 mEq Sodyum alacak
şekilde ayarlanmalıdır. Salamuralar, konserveler, gazozlar, tuzlanmış deniz ürünleri
verilmez. Ekmek tuzsuz yenilmelidir.
